JUMA NA MIKOPO YA APPS: FUNZO, SHERIA NA ULINZI WA MTUMIAJI

Juma, kijana kutoka Dar es Salaam, alikumbwa na changamoto kubwa baada ya kuanza kuchukua mikopo kupitia apps mbalimbali. Kwanza alifurahia urahisi wa kupata fedha bila dhamana, bila kusubiri benki, bila foleni. Alikopa Tsh 100,000, akarudisha kwa wakati, na akaendelea kukopa tena na tena.

Lakini hakujua kuwa:

Riba ilikuwa kubwa zaidi ya benki halali

Muda wa marejesho ulikuwa mfupi sana

Apps zilikuwa zinachukua taarifa zake binafsi bila ridhaa halali

Baada ya muda, akaanza kupata vitisho kupitia SMS: "Tutawasiliana na ndugu zako", "Tutakuweka kwenye orodha ya watu wa hatari", "Tutafichua jina lako mitandaoni".

Juma alihisi kuvunjika moyo, aibu, na kuchanganyikiwa. Hakupewa mkataba wa wazi, wala nafasi ya kujitetea. Simu yake ikawa chanzo cha hofu badala ya msaada.

Mtazamo wa Kisheria kuhusu Mikopo ya Apps

Kwa mujibu wa Sheria ya Mawasiliano ya Kielektroniki na Posta (EPOCA) na Kanuni za Ulinzi wa Taarifa Binafsi, yafuatayo ni haki za Juma na watumiaji wote:

1. Haki ya Faragha

Apps haziruhusiwi kuchukua taarifa zako za simu, SMS, picha au namba za simu bila ridhaa yako ya wazi. Ukiona app inadai access ya mambo haya – uwe makini.

2. Haki ya Taarifa ya Mkataba

Unapaswa kupewa mkataba ulio wazi, unaoonyesha:

Kiasi unachokopa

Riba

Tarehe ya mwisho ya kulipa

Adhabu ikiwa utachelewa Ukikopeshwa bila mkataba wa maandishi au dijitali, unaweza kuhoji uhalali wake kisheria.

3. Haki dhidi ya Manyanyaso

Kwa mujibu wa Sheria ya Fidia ya Watumiaji (Consumer Protection Act), mtoa mkopo haruhusiwi kutumia lugha ya vitisho, aibu au fujo kudai deni. Hii ni kinyume cha sheria.

Unachopaswa Kufanya Kama Juma

1. Panga bajeti yako – kabla hujakopa.

2. Soma masharti ya mkopo kwa makini – hata kama ni marefu.

3. Epuka mikopo yenye muda mfupi sana na riba kubwa.

4. Hifadhi nakala ya mkataba wako – hata kwa picha ya skrini.

5. Ripoti app za kihuni kwa TCRA au kwa Google Play Store.

Hitimisho

Juma alijifunza kupitia maumivu. Lakini wewe unaweza kujifunza kupitia hadithi yake.

Mikopo ya kidigitali ni chombo kizuri kama kinatumiwa kwa busara, kwa dharura za kweli, na kwa masharti yanayoweza kuvumilika.

> Sheria ipo kukulinda — lakini ni lazima ujue haki zako kwanza.